Kiedy kara nie wynika z winy czyli odpowiedzialność na zasadzie ryzyka casus Aquaparku.
W polskim prawie główną zasadą odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę jest art. 415 k.c. który mówi, iż kto z winy swojej wyrządził szkodę zobowiązany jest do jej naprawienia. Mamy tutaj dosyć prostą zależność wina → kara. Jednak ustawodawca przewidział również surowszą odpowiedzialność opartą na zasadzie ryzyka. Odpowiedzialność na tym zaostrzonym rygorze ponoszą m. in przedsiębiorstwa wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody (art 435 k.c.)
W praktyce nie zawsze łatwo jest określić czy dane przedsiębiorstwo jest wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody i w związku z tym będzie ponosić szerszą odpowiedzialność za powstałą w związku z jego działalnością szkodą czy też nie. W każdym przypadku należy uwzględnić faktyczne znaczenie określonych technologii w działalności danego przedsiębiorstwa jako całości i ustalić czy możliwe było osiągnięcie zakładanych celów przedsiębiorstwa bez użycia sił przyrody. Przed takim problemem stanął sąd w trakcie rozpatrywania odpowiedzialności za wypadek, który wydarzył się w Aquaparku.
Poszkodowany chłopiec w trakcie zjeżdżania na zjeżdżalni wodnej doznał urazu uderzając głową o górną ścianę zjeżdżalni, który doprowadził do wstrząsu mózgu i obrzęku oraz lekkiego urazu części szyjnej kręgosłupa.
W świetle dowodów nie ulegało wątpliwości, iż gdyby Aquapark odpowiadał na zasadzie winy z artykułu 415 k.c. nie ponosiłby on odpowiedzialności za w/w wypadek gdyż nie wykazano aby zjeżdżalnia stwarzała niebezpieczeństwo dla użytkowników. Zjeżdżalnia była atestowana, wielokrotnie przetestowana oraz odpowiednio oznaczona. Po wypadku poszkodowanemu została udzielona natychmiastowa i niezbędna pomoc medyczna.
W związku z tym jedyną możliwością uzyskania odszkodowania od Aquaparku było uznanie, iż jest to przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody. Sąd Rejonowy uznał, iż Aquapark nie jest takowym przedsiębiorstwem z czym nie zgodził się Sąd Odwoławczy i ostatecznie przyznał odszkodowanie poszkodowanemu.
Zobaczmy poniżej jak swoje stanowiska argumentowały sądy:
|
Sąd Rejonowy |
Sąd Okręgowy |
|
Aquapark nie jest przedsiębiorstwem wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody gdyż jej zasadniczym przedmiotem działania nie jest przetwarzanie tych sił na pracę bądź inny rodzaj energii. |
Aquapark jest przedsiębiorstwem wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody gdyż siły przyrody stanowią siłę napędową przedsiębiorstwa. |
|
Argumenty: 1) Zjeżdżalnia wykorzystuje co prawda energie elektryczną do doprowadzania wody na jej szczyt, jednak samo wykorzystanie urządzeń korzystających z takiego czy innego rodzaju energii nie daje podstaw do zastosowania zasad ryzyka 2) Zjeżdżalnia działałaby także, gdyby nie była na nią pompowana woda – mogłoby to tylko spowodować zmianę szybkości i komfortu zjazdu. |
Argumenty: 1) Utrzymywanie pływalni, a także wykonywanie dodatkowych atrakcji dla osób przebywających na pływalniach związanych ze zjeżdżalniami wymaga dla realizacji podstawowych celów przedsiębiorstwa – czyli chociażby podgrzania wody w basenach – użycia sił przyrody. 2) Wykorzystanie sił przyrody umożliwiające podgrzanie wody w basenie jest immanentnie związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, albowiem gdyby woda w basenach nie była w odpowiedniej temperaturze, to nikt nie skorzystałby z możliwości pływania, czy też przebywania w niej. 3) Nie ma więc znaczenia to, czy na zjeżdżalni można poruszać się bez użycia wody jako czynnika powodującego komfort jazdy i szybkość, albowiem gdyby woda nie była podgrzana w basenach nie byłoby możliwe uzyskanie odpowiedniej jej temperatury, a co za tym idzie umożliwiałoby to osobom trzecim korzystanie z basenu. 4) Zjeżdżalnie w prowadzonym przedsiębiorstwie mają znaczenie, gdyż przyciągają klientów, ale bez utrzymania wody w odpowiedniej temperaturze nie byłoby możliwości skorzystania z nich, a do podtrzymania wody w odpowiedniej temperaturze trzeba wykorzystać siły przyrody. 5) Wykorzystywane są siły przyrody również w celu uzdatniania wody w basenach, co stanowi niezbędny element bezpiecznego jego prowadzenia 6) Bez ciągłego zasilania elektrycznego zjeżdżalnia nie mogłaby prawidłowo funkcjonować, albowiem do zjeżdżalni pompowana jest woda, konieczna dla jej bezpiecznej eksploatacji, co wynika bezpośrednio z zasad logiki i doświadczenia życiowego 7) Prowadzenie kompleksu basenowego z pominięciem podgrzania i uzdatniania wody basenowej nie jest możliwe, gdyż działalność ta ma służyć celom rekreacyjnym, a więc powinna spełniać kryteria w postaci utrzymania odpowiedniej ciepłoty wody i dbałości o stan czystości wody. |
|
Wniosek: Poszkodowanemu nie przysługuje odszkodowanie. |
Wniosek: Poszkodowanemu przysługuje odszkodowanie. |
Podstawa prawna
Wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dani 24 marca 2015. sygn. akt III Ca 1759/14